روزگار ناخوش تنها پل تمام سنگ دنیا

پل شکسته (شاپوری) در زمان شاپور اول ساسانی همزمان با ساخت قلعه فلک الافلاک در یک کیلومتری جنوب قلعه در شهر خرم آباد ساخته شد. این پل که بیش از 330 متر طول دارد از بزرگترین پلهای سنگی ایران است که برای عبور کاروانیان و سپاهیان ایرانی از شوش به سمت هگمتانه احداث شد.

 پل شکسته یا پل شاپوری که در گویش لری به آن "طاقِ پیل اِشکِسَه" گفته می شود، بدون شک یکی از شاهکارهای معماری لرستان است که عمر آن به دوره ساسانیان و شاپور اول ساسانی می رسد.

طاق پیل اشکسه سالیان دراز مهمترین عامل ارتباطی غرب استان لرستان (طرهان) به شرق این استان و از آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده‌ است.

این پل بیش از ۱۹ چشمه طاق داشته که در حال حاضر فقط پنج چشمه طاق از آنها بر جای مانده ‌است. چشمه طاقهای پل به صورت جناقی ساخته شده اند و پایه‌های پل و موج شکنهای آن به صورت لوزی شش ضلعی از سنگ ساخته شده‌ اند.

اگر این پل را از نزدیک ببینید، می توان مصالحی مثل قلوه سنگهای رودخانه‌ای و لاشه سنگهای چشمه، ملات گچ و ساروج را دید که در کنارهم، چنین بنای عظیمی را به وجود آورده اند. کف این پل با سنگهای بلوک قرمز سنگفرش شده که در اثر فرسایش آب زوایای خود را از دست داده اند و شکل مسطح و نرمی پیدا کرده اند.

این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی و به شماره 1058 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به هر حال این روزها جنوب شهر خرم آباد که محل قرارگیری این بنای تاریخی نیز است تبدیل به زباله دانی شده است که این امر علاوه بر اینکه قابلیت توریستی این اثر دوره ساسانی را کمرنگ کرده از طرف دیگر مشکلاتی را برای ساکنان این منطقه نیز به وجود آورده است.

از سوی دیگر بی توجهی به استفاده از ظرفیت منحصر به فرد گردشگری این اثر تاریخی موضوعی است که تاکنون مغفول باقی مانده است تا بسیاری از گردشگرانی که خرم آباد را مقصد سفر خود قرار می دهند ازوجود چنین جاذبه ای در مرکز لرستان بی اطلاع باشند.

همچنین تاکنون هیچ گونه حرکتی برای ایجاد زیرساختهای لازم به منظور جذب گردشگران و علاقمندان به آثار تاریخی در محل این اثر باستانی صورت نگرفته است، موضوعی که به دلیل غفلت متولیان امر مردم منطقه را از برکات وجود این اثر تاریخی بی نصیب کرده است.

با این اوصاف بارها این مباحث در رسانه های مختلف به مسئولان گوشزد شد ولی علی رغم وعده ها برای ساماندهی این اثر باستانی هنوز روند کار در این زمینه به کندی پیش می رود تا همچنان قابلیت توریستی پل شاپوری در لرستان به عنوان دیار پلهای تاریخی مهجور باقی بماند.

این در حالیست که پل شاپوری از جمله آثاری است که در نوبت ثبت جهانی قرار دارد و ثبت جهانی پلهای تاریخی استان لرستان از جمله مصوبات دور دوم سفر هیئت دولت به این استان است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در استان لرستان بیش از 100 پل تاریخی شناسایی شده است، بیان داشت: در حال حاضر کار ثبت جهانی شش پل شاخص استان لرستان در دستور کار قرار گرفته است.

محمد رضا اسدی یادآور شد: این پلهای شاخص شامل پل کشکان، پل شکسته(شاپوری)، پل کلهر، پلدختر، پل گاومیشان و پل زال است.

اسدی با اشاره به وضعیت کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان یادآور شد: در حال حاضر کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان به صورت فعال مشغول به فعالیت هستند.

وی با اشاره به ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان نیز بیان داشت: این پل متعلق به دوره ساسانی و تنها پلی در دنیا است که تمام سنگ است.

مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان افزود: حجم و بزرگ بودن این پل نیز از دیگر ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان است.

و اما با حضور سرپرست جدید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان حرکت های خوبی برای ساماندهی آثار تاریخی استان شروع شده است که در این میان توجه به آزادسازی حریم پل شکسته یکی از این موارد محسوب می شود.

عباس گودرزی در این رابطه از همکاری اداره کل میراث فرهنگی و شورای شهر و شهرداری خرم‌آباد به منظور تملک زمین‌های اطراف پل شکسته به منظور حفظ حریم این اثر تاریخی خبر داد.

وی گفت: در جلساتی که طی روزهای گذشته در شورای شهر و شهرداری خرم‌آباد برگزار شد تصمیم گرفته شد تا با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان و این دو نهاد، زمین‌های اطراف پل شکسته از طریق ماده 5 از مالکان حقیقی خریداری شود.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان یادآور شد: با خرید این زمین‌ها، می‌توانیم در درجه اول حریم پل تاریخی شکسته خرم آباد را حفظ کرده و از آن صیانت کنیم و در مراحل بعدی با اجرای طرح‌های گردشگری در این زمینه نیز فعال باشیم.

گودرزی تصریح کرد: البته تمام این اقدامات منوط به تایید کمیته فنی معاونت میراث فرهنگی کشور است که در صورت تایید، کلیات طرح به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور ارسال خواهد شد و پس از تایید در شورای فنی سازمان، با همکاری استانداری لرستان نسبت به اجرای طرح فوق و آزادسازی کامل حریم پل شکسته اقدام خواهیم کرد.

به هر روی امید می رود حرکت آغاز شده برای ساماندهی این اثر تاریخی استمرار داشته باشد تا شرایط برای ثبت جهانی این میراث ارزشمند فراهم شود.